Thursday, June 14, 2012

Хотын "Сэргээгдэх эрчим хүч"

Сэргээгдэх эрчим хүч гэж нэг сайхан энергийн эх үүсвэрийг монголчууд нэг л сайн ашиглаж чадахгүй байгаа юм. Хөдөөгийн хэдэн айл нарны толь тавьсаныг эс тооцвол шүү дээ. 

Уул нь монголын тал нутгийн салхи гэдэг бол юун таван толгой юм гэсэн шүү. Дэлхийн ихэнх өдөр цэлмэг байдаг ийм сайхан орон өөр байхгүй юм гэсэн. Усны урсацын эрчим хүчийг ашиглаж амжаагүй байтал хэдэн гол маань ширгээд дуусах нь дээ.

Харин улаанбаатар хотод маш сайн ашиглагдаж байгаа хэд хэдэн "Сэргээгдэх эрчим хүч"-ний эх үүсвэр байна. Энэ нь утаа, ус, түгжрэл, хог. Миний ажиглаж байгаагаар эд нар боловч өөр бусдыг дарга нар ашиглаж байгаа л байх.

Яагаад сэргээгдэх эрчим хүч гэж. Яагаад гэвэл дуусахгүй мөнгө олох хэрэгсэл. 

Утааг бууруулах гэж жилд хичнээн тэрбум төгрөг "хотоос гардаг" нь миний мэдэх тооноос давна. Харин утааг бууруулах гэж зарцуулагддаг тоо нь хоёр настай хүүхдийн мэдэх хэмжээнд байх. Эсрэгээр утааг нэмэгдүүлэх гэж муугүй зардаг байх. Учир нь хот утаатай байна гэдэг хотын дарга нарын хувьд төсөвт мөнгө суулгах маш сайн нөхцөл. Тиймээс тэд хэзээ ч утаагүй болгохыг хүсэхгүй. Төсөвөөс  авсан мөнгөний тодорхой хувиар утааг нэмэгдүүлж дараагийн мөнгө батлуулах тал дээр ажиллана. Энэ бол дампуурсан банк шиг зогсолтгүй эргэх хүч.

Хотыг миний амьдарсан хорин жилийн хугацаанд дангаараа удирдчихаад хоггүй болсоныг би мэдэхгүй юм байна. Одоо хотын удирдлагууд дахин сонгогдвол хоггүй болгоно л гээд байгаа. Яаж гэж асуухлаар сүүлийн хорин жил бодож бодож сая л нэг юм шийдлийг нь оллоо гэнээ. Фермагийн их теоремтой дүйцэхүйц хүнд бодлого байсныг нь мэдсэн бол эд нараар бодуулах гэж байхлаар эртхэн арай дөнгүүр хүн олох байсан юм. "Хогийг мөнгө болгоно" гэдэг уриа нь шууд буухаар тэд хогоор монголын маш олон бизнесүүдээс хавьгүй илүү мөнгө хийж байна. Хог арилвал тэдний мөнгө олох хэрэгсэл багасна. Тийм нөхцөлд хогийг арилгах болов уу. Тэгэхлээр тэднээр бодлогыг үргэлжлүүлэн бодуулахаас өмнө өөрөө энэ бодлогыг сайн бодох хэрэгтэй.

Адгийн муу Acer компьютер хоёр жилийн баталгаа олгодог болчихоод байхад хотын төв замын баталгаат хугацаа нэг жил гэдэг бол гэсэр жангарын түүхийг амьдруулсанаас хэтрүүлсэн уран сэтгэмж. Харин энэ хэт фантастик зохиол Удаанбаатар хотод биеллээ олдог. Хэдэн тэрбум төгрөгний үнэтэй зам нэгхэн жилийн баталгаат хугацаатай байдаг бөгөөд энэ нь тэр замыг жилийн дараа дахин засна гэдгийг тунхаглаж байгаагаас ялгаагүй. Хавар тавьж эхэлсэн зам зунжингаа зам хааж хүн зовоож байгаад байгаад намар дуусдаг.  Өвөл хөлдөж, хавар гэсэхдээ хагарч, зун яг нэг жилийн дараа хотын удирдлагуудад зам засах сайхан ажил үүснэдээ. Энэ бол мөрөөдөл болсон мөнхийн хөдөлгүүр гэдэг шиг мөнгө хийх дуусашгүй нөөц.

Хот гэдэг их айл

Thursday, June 7, 2012

Эх хэлдээ суралцахуй буюу Монголчууд буруу ярьж зөв ойлгож байна

Ардчилсан намын сонгуулийн "Хүн шиг амьдаръя, Улс шиг хөгжье" гэдэг уриа уул нь надад ихээхэн таалагдав. Харин үүнийг монголоор сэтгэдэг гэдэг нь эргэлзээтэй болсон Нийгмийг Ардчилалагч хэмээх шинэ нэр томёоны арын залуус ойлгоогүй байж их л шүүмжилж байнаа.

"Би Бодохдоо Нохой шиг амьдраад байна уу" ч гэнүү.

Миний хариулт "Бид бодохдоо" гэдэг монгол үг байдаггүй юм. Харин "Хүн шиг юм хийж бай" гэж эмээдээ зэмлүүлж байснаа санах юм.

Монгол хүн миний бодлоор "Хүн шиг амьдаръя" гэдэг бол бусад хүний зиндаанд, хэм хэмжээнд хүрж амьдаръя, бусдаас дутмааргүй байна гэдэг утга илэрхийлж байгааг монголчууд хэдэн үеэрээ ойлгоно.

Улс шиг хөгжье гэдэг бол хүн бүрийн ярих дуртай Америк, Сингапур шиг хөгжье л гэдэг санаа. Үүнийг "Социал демократ" гэдгийг "Нийгмийн ардчилал", "I think" гэдгийг "Би бодохдоо" гээд учир зүггүй Америкаар сэтгэж Монголоор орчуулсан хэдэн залуус ойлгохгүй байгаа нь нэг бодлоор ойлгомжтой хэрэг ч юм.

Америкаар сэтгэж ч гэж дээ, америк хүн сэтгэснийг толь бичигдсэн төдий л юмуу. Ер нь дунд сургуульд дүн авч сурсан бусдаас будаа иддэг зангаа амьдралын хэвшил битгий болголдоо. ИЗНН "Монголдоо сайхан амьдаръя" гэхлээр "Эх орондоо сайхан амьдаръя" ч гэх шиг. Авто засварын газар сайн ажлаад байхлаар "4x4" ч гэх шиг. Өмнө нь 1 сая төгрөгтэй дүйцэхүйц хувьцаа олгоно гэхлээр 1.5 сая бэлэн мөнгө тараана гэх байдлаар зөвхөн улс төрийн хожоо гаргахын тулд улс орноо сүйдэлсэн юм хийж байсныг нь бүх хүн ойлгоод байна шт.

Хүн шиг амьдаръя
Улс шиг хөгжье