Monday, November 21, 2011

МАН шагналын хур бүр үер буулгалаа



МАН нийслэлийн Сүхбаатар дүүргийн 618 эхчүүдийг бөөндөж нэг мөр сайн шагналаа. Одон медалийг ч нэг хайр гамгүй цацлаа даа. Олон хүүхэд төрүүлсэн эхчүүд, эмээ нарыг баярлуулж байгаа нь тэр. Хамгийн гол нь яагаад монголын төр биш үүнийг МАН шагнаад байгаа юм бэ.

Болсон үйл явдал гэвэл 2011 оны

11-р сарын 17-ны өдөр олон хүүхэдтэй эхчүүдэд "Алдарт эхийн одон" гардуулах хууль өөрчлөгдсөнөөс үүдэлтэй шинэ хуулийн дагуу "Алдарт Эх" болох гавьяа байгуулсан Нийслэлийн Сүхбаатар дүүргийн 618 эхчүүдэд Алдарт эхийн 1, 2-р одонг гардуулсан үйл явдал болсон нь тэр.


Хууль батлагдаад хичнээн сар болж байхад яагаад ажилаа хийж эдгээр эхчүүдэд одонг нь өгөхгүй байгаад байгаа юм бэ гэж Монгол Улсын Ерөнхий сайд Сү.Батболдоос асуумаар байна. Таныг зүгээр сууж байхад чинь цаад МАН чинь, тус намын дарга Сү.Батболд Алдарт эхийн одонг гардуулчихлаа шүү дээ гэж анхааруулах хэрэгтэй.

Яагаад Алдарт эхийн одонг МАН-ын дарга Сү.Батболд өглөө гээд байгаа вэ гэхлээр тус одонг дагалдаж ирсэн "Талархал" хэмээх пайзан дээр талархалын үгийн доод талд "МАН-ын дарга, Монгол Улсын Ерөнхий сайд Сү.Батболд" хэмээн гарын үсгээ зурсан байв. Яагаад ерөнхий сайд нь "урдаа" биш гэж. Яагаад гэвэл МАН-ын шагнал болохоор л тэр.
Энэ үйл явдлыг сурвалжилсан телевизүүд ч гэсэн бүгд МАН-ын дарга ийм, тийм шагнал олголоо гэж мэдээлж байна лээ.

Шагнал гардуулсан зааланд МАН-ын дарга Сү.Батболд тойрогтоо ийм тийм ажил хийлээ, ингэж тэгэж ард түмнээ сонслоо гэсэн "улаанаараа эргэлдсэн" самбар өрөөстэй байгаа нь тус арга хэмжээний уур амьсгалыг гарцаагүй намын шинжтэй болгож байв.

Ингэхэд МАН тус шагналыг өгөх заалны түрээс, одонг урлуулах төлбөр, дагалдах бичиг баримт хэвлэлтийн зардлыг өөрсдөө гаргасан болов уу. Ер нь цаашилбал Сү.Батболд намын ажлаа хийж явахдаа гаргасан ядаж бензиний зардалаа өөрөөсөө биш юмаа гэхэд намаасаа гаргасан уу. Эсвэл бид хэдэн татвар төлөгчдийн мөнгийг үрээд байна уу.

Өө бас тэнд байсан Сүхбаатар дүүргийн болон тус дүүргийн хорооны ажилчид тухайн өдөр ажлаасаа чөлөө авсан эсэхийг цаг бүртгэлийн дэвтэрээс нь үзэх юмсан. Албан ажлаа биш намын ажил хийж яваа юм чинь чөлөө аваад, цалин авахгүй байх ёстой байлгүйдээ. Гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн Ерөнхий сайд Сү.Батболд доор нь ажиллаж буй, бүхэл бүтэн нэг дүүргийн ажилчид цугаараа ажлаа таслаад намын арга хэмжээнд оролцоод явж байсныг мэдсэн болов уу. Мэдсэн бол яагаад болиулаагүйг, мэдээгүй бол ажилдаа хэр анхааралтай хандаж байгааг нь асуух юмсан.

Ажлаа сайн хийж байгаа МАН, түүний дарга Сү.Батболдод баяр хүргэе. Та нар сайн ажиллаж байна.
Харин Засаг төр маань ажилаа хэрхэн хийж байгааг Засгийн газар, түүний тэргүүн Сү.Батболдоос асууя.

Wednesday, October 26, 2011

Бишрэл, хүндэтгэл төрүүлсэн аялал


МОСА буюу Монголын Програм хангамж Үйлдвэрлэгчдийн Холбоо-ны гишүүд гишүүн компаниудаар аялах аялал үргэлжилж байна. Эхний компани болох Синглэтон компаниар аялсан аялалын талаар бичиж байсан билээ. Дараагийн компани нь ГрэйпСити байв.
ГрэйпСити компанийн маркетингийн албаны дарга компанийн танилцуулгыг хийж, дараа нь компанийн байраг үзэж сонирхон, эцэст компанийн захирал Ганболд өөрийн болон компанийн туршлага мэдээлэл дээр доорх асуултуудын хүрээнд ярилцлага өрнүүллээ.
  1. Танай байгууллагын амжилтанд хүрсэн гол хүчин зүйлүүд?
  2. Танай байгууллага  өөрийн амжилттай  ажиллаж байгаагаа  яаж үнэлж, дүгнэдэг вэ? /Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамжаар г.м/
  3. Манай байгууллага дотоод үйл ажиллагаандаа ямар мэдээллийн системүүд ашигладаг вэ?
  4. Танай байгууллага ажилтнуудаа ямар хэлбэрээр урамшуулж, идэвхижүүлдэг вэ?
  5. Танай байгууллагад тулгамдаж буй асуудал болон бэрхшээл, хүндрэлүүд?
  6. Танай байгууллагын хувьд МОСА-ын зүгээс ямар ажлуудыг хийж, хэрэгжүүлбэл зохистой гэж бодож байна вэ?
  7. Танай байгууллага нь гадаад харилцаа, хамтран ажиллагаандаа хэрхэн анхаардаг вэ?
  8. Танай байгууллагын зүгээс МОСА-ын бусад гишүүн компаниудад  зөвлөх тэргүүн туршлага?
  9. Хүний нөөцийн үнэлгээний ямар системийг ашигладаг вэ? мөн хүний нөөцийн хөгжүүлэлтэнд хэрхэн анхаардаг вэ? 
  10. ПХ хөгжүүлэлт болон үйлдвэрлэлийн процесст ямар  шаардлага тавьж ажилладаг  вэ?
ГрэйпСити компанийн хувьд Банкны програм хийдэг бөгөөд монголын ихэнх банк ашигладаг өөрийн зах зээл дээр ганцаараа шалгаран гарч ирч чадсан компани юм. Тэр утгаараа өөрийн өмжилтийн гол хүчин зүйлийг "төвлөрөл"  гэж дүгнэдэг юм байна. Эдний хамт олон үргэлж цуцасгүй хөдөлмөрлөж, монгол програмистын ажлыг өндрөөр үнэлүүлэх тал дээр их зүйл хийж байгаа юм. Үйл ажиллагаандаа хамгийн чухалчилан "програм хангамж хөгжүүлэх процесс"-т анхаарч байгаа тус компани монголдоо хамгийн анх ISO9001 буюу үйлдвэрлэлийн чанарын удирдлагын стандартыг нэвтрүүлж сертификат авсан програм хангамжийн компани юм байна. Энэхүү аялалаас бид олуулаа болж миний бие Содонсолушн ХХК-г төлөөл мөн Интерактив, Синглэтон, Монтек, Ай Ар Эс, Интерактив Би Ай, Геганет компанийн захирлууд оролцлоо.


Аялалын гуравдахь компани Интерактив Би Ай (АйБиАй). Олон жилийн түүхтэй Интерактив компани хоёр салахад үндсэн бүтээгдэхүүнийг авч үлдсэн энэ компани одоогоор 80 гаруй ажилтантай үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Аялалын төлөвлөгөө ГрэйпСити компанитай ерөнхийдөө адил байсан юм. Дээрх 10 асуултын хүрээнд бас ярилцлаа.
АйБиАй компанийн хувьд Санхүүгийн програм нь монголдоо л хамгийн олон хэрэглэгчтэй програмдаа орох бөгөөд Пирамид нэртэй байсан санхүүгийн програмаа Диамонд нэртэй ERP систем болгон өргөжүүлсэн юм. Энэ ярилцлагын хүрээнд мөн адил "төвлөрөл"-ийн нөлөө гэж тодорхойлсон амжилтанд хүрэхдээ туулсан зовлон, бэрхшээл( буруу замаар будаа тээсэн явдал) болон давж гарсан арга замаасаа ярьлаа. Мөн манайд ч гэсэн тулгарч байсан Age Of Empires-ийн талаар болон надад заримдаа бодогддог ажлаа орхиод цайны газар ажлуулах бодол Чимиддорж захиралд төрдөгийг мэдэж авлаа.
Хурдан, найдвартай, хэрэглэхэд хялбар гэсэн гурван зүйл дээр төвлөрч ажиллаж байгаа Чимиддорж захирал програм хангамжийн шаардлага боловсруулах, шинжилгээ судалгаа хамгийн гол зүйл юм байна гэдгийг туршлагаасаа ойлгож авчээ. Одоо энэ өнцгөөс асуудалд хандаж програм хангамжаа үргэлж сайжруулж улмаар гадаадын том том програмуудтай өрсөлдөх амбийцтай яваа. Програм нь урд нь сонсогддог байсан "муу нэр"-нүүдээс бүр мөр салахаар сайжарсаныг мэдэж авсан юм. 2000 гаруй хэрэглэгчдэд үйлчилгээ үзүүлж, тэдгээрийн итгэлийг дааж яваа түүнд яахын аргагүй баяр хүргэх хэрэгтэй. Мөн үүнээс гадна маш хэцүү байсан ч гэсэн програм хангамжийн үнэлгээ, зохиогчийн эрх, лицензийн асуудлыг хэрэглэгчдэд ойлгуулахаар тууштай ажилласны үр дүнд одоо байдал хавьгүй дээр болсоныг хэлж байсан юм.
Ер нь энэхүү хоёр компани дээр очиж ажилтай нь танилцаж, бодож санаж яваа зүйл, амталсан амьдралын туршлагаас нь сонсох үед аргагүй бишрэл, хүндэтгэл төрж байсан юм. Эдгээр хүмүүстэй нэг, хоёр жил хамтран ажиллаж их юм сурч авах юмсан гэсэн хүсэл төрөв.

Monday, October 10, 2011

Ардын намынхан алхаж үзэв


Дарга нарын амьдрал бол шорон. Тэд нар цэвэр агаар амьсгалах туйлын хэцүү. Өглөө үр хүүхдээ ч хаана байгааг нь олохгүй том байшинд сэрж, үүдэнд ирж зогссон урт цувааны голын хар машинд баргийн хаалгаар чихэлдэхээр том залуучуудаар сугадуулж суугаад ажилдаа явна. Гэр бүлийн аз жаргал гэж бараг үгүй, өдөр шөнөгүй мөнгө бодсон эцгээсээ өөдөсхөн хүүхдүүд нь жаахан эмээдэг болно. Машины шил ч сайн юм харагдахгүй харанхуй.  Ажлын цагийг зээлж, гуйж олсон хэдэн төгрөгийг жагсаал цуглаан хийсэн чанга гаруудад хуваарилах гээд ширээний цаанаас босох завгүй. Тоон дунд төөрсөн толгойгоо тольдож нэг харвал өөрийгөө ч танихгүй байж мэднэ. Ганц Худагаас дутахгүй өндөр хашаагаар хүрээлүүлж, гандан хийдээс дутахгүй өглөгийн ажил хийдэг тэд өөрийн хүүхдээ бус өрөөлийн оюутан хүүхдүүдийг тэжээх үүрэгтэй.

Энэхүү бурангуй байдлыг энэ цагийн МАН-ын удирдлагууд халж хотын гудамжаар алхаж үзэн, хол ойрын сонин хачинтай танилцлаа. Эдгээр шинэчлэгчид хэн байв. Батболд, Хүрэлсүх, Содбаатар. Өнөө цагийн ид мандаж яваа нам төрийн удирдагчид. Хүнээр араасаа удирдуулдаг гэгдэх #1 байхад #1-тай нэгийгээ үзэлцсэн сайн гар байна. Төрийн ажил цалин багатай гээд намын ажилаа сонгосон нөгөөх бас дагалдлаа. Тэд аргагүй эх орны чухал хөвгүүд учраас бусад шиг гэрээс гараад шууд алхахыг хүссэнгүй сэтгүүлчдийг урин, зурагчдыг дагууллаа. 



Энэ үеэр тэдгээр эрхэмүүдийн сэтгэгдээс хуваалцлаа.
Батболд (МУ-ын ерөнхий сайд): Монголын ард түмэн эрт цагаас эхлэн алхах дуртай ард түмэн байсан. Ажлын шаардлагаар л морь унадаг байсан болохоос ер нь бол алхах дуртай юм шүү. Би ч багын алхахыг эрүүл мэндэд болон оюун ухаанд хэрэгтэй зүйл гэж бодож явдаг байсан юмаа. Өнөөдөр хотынхоо гудамжаар алхлаа. Ямарч сайхан болсон юм. Шинэ шинэ бүтээн байгуулалт их явагдаж байна. Өнөөдөр явж үзээд энэ тоосгон барилга гэдэг орчин үеийн шинэ технологи, их сонирхолтой эд байна гэж дүгнэлээ. Миний хардаг, амьдардаг шилэн барилгуудаас их өвөрмөц юм. Энийг бид дэмжиж хөгжүүлэх ёстой юм шиг санагдлаа.

Хүрэлсүх(МАН-ын ЕНБДарга): За тиймээ. Бидний нийгмийн ардчилсан үзэл баримтлалд бол хамтдаа алхаж явбал хол явна гэж сургадаг. Уламжлалаар ч тэгдэг. Бушуу туулай борвиндоо баастай гэж үг байна. Үнэнээр явбал үхэр тэргээр туулай гүйцнэ гэж үг байна. Туулай ямар амьтан билээ, үхэр ямар амьтан билээ. Эндээс ер нь алхаад явбал үхэр тэргийг, цаашилбал туулайг ч гүйцнэ гэсэн логик гарах юмаа. Хотынхоо гудамжаар явж ард иргэдийн амьдралтай танилцлаа. Бүгд л одоогийн МАН нь хуучин МАХН юм шүү, одоогийн МАХН нь шинэ нам юм шүү. Энийг сайн ард иргэдэд ойлгуулаарай гэж ярьцгааж байна.

Содбаатар(МАН-ын НБДарга): Хотынхоо аж амьдралтай танилцаад сайхан байнаа. Монгол улс хөгжиж байгаагийн нэг илрэл нь машин зам түгжирдэг болсон байна. Сая биднийг явж байхад хажууд машинууд түгжирчинсэн зогсож байсныг харсан уу. Би анх удаагаа л харж байна. Бас намайг МХГ-ын дарга байхад буруу баригдсан учраас ашиглалтанд оруулахыг хориглосон байсан өндөр байшинг буулгаад дахин бариад ашиглалтанд орох гэж байгаа юм байна. Энэ чинь монголын технологийн дэмшил ямар хэмжээнд хүрснийг илтгэж байна гэж бодож байна.

Sunday, October 2, 2011

Програм хангамжийнхан аялж байна

Монголын Програм Хангамж Үйлдвэрлэгчидийн Холбоо (MOSA) аас гишүүн компаниудаар явах аялал зохион байгуулж байгаагийн эхнийх нь алдарт Бизнетворк сайтыг хийсэн Синглэтон компани байлаа. Энэхүү аялалд холбооны ерөнхийлөгч Интерактив ХХК-ийн захирал Ууганбаяр, ерөнхий нарийн бичгийн дарга Болат, холбооны Дотоод зохицуулалт, Аудитын хорооны дарга EON ХХК-ийн захирал Амар болон миний бие Содонсолушн ХХК-ийн захирал Ц.Ууганболд нар оролцлоо. Өөр бусад журмын нөхөд маань ирж чадсангүй. 
Энэхүү аялалын зорилго нь гишүүн компаниудаар явж тэдгээрийн үйл ажиллагаатай танилцаж, тулгарч буй асуудал, олж буй ололтыг нь судлан салбарын эрх ашгийн хувьд тулгарч буй асуудлуудыг олж илрүүлэх, шийдвэрлэх арга замыг хамтдаа нээхэд оршино. 

Зурагт: Синглэтон ХХК-ийн захирал Баярсайхан, Холбооны ерөнхийлөгч Ууганбаяр (Синглэтон ХХК-ийн гоёмсог уулзалтын өрөөнд :) )
Синглэтон ХХК-ийн захирал Баярсайхан биднийг хүлээн авч Ажлын байраа танилцуулав. Захирал хоймортоо суун, нийлээд 10-аад хүн сууж байв. Өрөөний буланд PS тоглоом тавьсан байсан нь ажилчдийн зугаацдаг зүйл болой. (үүнээс гадна дээд давхарт өөр 3 өрөө байгаа гэсүн :) ) 
Тус компани нь бизнетворк, аутсоорсинг болон бусад төсөл 4-өөс илүүг зэрэг эхлүүлдэггүй бөгөөд нэг төсөлд ойролцоогоор 2,3 хүн ажилладаг юм байна. Үйл ажиллагааны ерөнхий стратеги нь "эхлэл" гэсэн уур амьсгалыг алдахгүй захиралтайгаа нийлээд бүгд ажилдаа ханцуй шамлан орох. 
Уулзалтын хүрээнд МТҮП-ийн байрны асуудал, холбооны зүгээс төрийг үйл ажиллагаандаа яаж ашиглах вэ, ямар байдлаар хамтран ажиллах вэ гэсэн байдлаар ярилцлаа.

Saturday, October 1, 2011

300 спартууд бидэнд хамаатай юу

Өнөөдөр манай Вэб хөгжүүлэгчидийн фэйсбүүк бүлгэм 300 гишүүнтэй болж өргөн хүрээг хамарч чадлаа. Үүнийг манай гишүүн Жуужаагийн хүү Жаажаа 300 members 300 spartans гэдэг үгээр илэрхийлэв. Гайхалтай зүйрлэл. Бид Спартын тэрхүү 300 сайн эрс шиг гавъя байгуулж чадах ч юм билүү.
Грекүүд их сонин улсууд байжээ. Зарим нэг талаараа манай монголчуудтай туйлын төстэй. Эртний грект нэгдсэн төр гэж байхгүй, дан хот улсууд байсан бөгөөд гайгүй сайхан гаднаас халдах дайсангүй болов уу үгүй юу хоорондоо алалдаад ирдэг байж. Сайн ч нүдэлцэнэдээ. Эх орны маань эрс санагдах шиг. Тултал нь ухаж чадах юм бол одоо грект болж байгаа эдийн засгийн дампуурал ч гэсэн манайхтай туйлын төстэй ч юм шиг. Бид газрын баялаг сайтай тулдаа л гайгүй байгаа болов уу. Энэ тал дээр өөрсдөө тунгаана биз.
Хамгийн сонин нь гадны ямар нэгэн дайсан гарч ирэв үү үгүй юу шууд л дайнаа зогсоож хамтран гадны этгээдийн эсрэг тэмцэнэ. Гайхалтай гэр бүл. Аавыг нь алсан, эгчийг нь боолчилсон саяханы дайсантайгаа мөр зэрэгцэн нийтийн дайсантай тулалдана. Бид харин тэгэж чаддаг уу гэдэг нь бодох зүйл нь.
Тухайн үеийн голлох хоёр хот Афин, Спарт хоёрын байсан. Гадны дайсантай, байхгүй бол дотороо үргэлж дайтаж байдаг тул цэргүүдийг үнэхээр сайн бэлтгэнэ. Бүүр бага байхаас нь эцэг эхээс нь салгаж жинхэнэ дайчин болгохоор бэлтгэдэг нь үнэхээр гайхалтай. Ярьж буй түүхэнд хоорондоо дайсагнагч үндэс нэгт Афин, Спарт хоёр бусад хоттой хамтран Персийн түрэмгийлэгч Ксеркс хааны эсрэг тулалдсан бөгөөд Спартын хаан Лионидоор удирдуулсан 300 цэрэг олон зуун мянган цэргийн өөдөөс байлдан тогтоон барьж байсан билээ. Хожим энэ дайны эцсийн тулаан Марафон гэдэг газар болж Грекчүүд өөрсдөөс нь хэд дахин илүү олон цэргийг бут цохин ялалт байгуулан эх орноо хамгаалсан.
Бидний түүхэнд харин яадаг байсан бэ. Хотгойдын Амарсанаа Чингийн хаантай хүч хавсран урдны сайн найз Зүүн гарын хаан Даваачын эсрэг тэмцэж Монголын Чингийн төрд захирагдаагүй байсан сүүлчийн хэсэг баруун монголыг авч өгсөн юм. Хэдийгээр сүүлд бослого гаргасан ч нэгэнт оройтсон байв. Тэрнээс өмнөхөн анхдугаар гэгээн Занабазар тэргүүтэй халхчууд Ойрд монголын Галдан бошгитод дагаар орсоноос Манжид дагаар орсон нь дээр гэж үзэн урагш хандсан юм. Энэ мэт монголчууд дайсан этгээдтэйгээ нийлж биесээ дарж байсан нь үнэхээр харамсмаар.
Харин бидний энэ үед шийвэр гаргах эгзэгтэй цаг иржээ. Уул уурхайн баялгаас үүдэн асар их мөнгө эргэлдэхээр боллоо. Мөнгөний цунамид урсаж алга болох уу, амьд үлдэж өндөр ууланд гарах уу гэдэг зөвхөн бидний зөв сонголтоос хамаарна. Хүн усгүй амьдарч чадахгүй, гэвч усыг 10 литр уувал живж үхдэг гэх юм байна лээ. Тэрэн шиг энэ мөнгийг буруу шингээвэл бид үхэх болно. 
Энэ эгзэгтэй үед бид муудалцсаар. Хэн хэнийхээ дээр гарах гэсэн хэрүүл тэмцэл хүчтэй өрнөсөөр байна. Харин эцсийн бүлэгт бид Грекчүүд шиг нэгдэж чадах уу, зөв шийдвэр гаргаж чадах болов уу. Би чадна гэж найдаж байна. Бидний хувь тавилан уруудах учиргүй.

Sunday, September 18, 2011

Засгийн газрын хамгийн том бүтээл

Манай монголын засгийн газар юмыг дампууруулахдаа маш сайн. Бизнесийн хөгжлийг дэмжих жилийг дампууруулсан. Жил нь дууслаа гэж сандрахдаа сүүлийн хэдэн өдөр хурал зохион байгуулж хэвлэл мэдээллээр рекламдаад өнгөрч билээ. Сонгуулийн хуулийг бас дампууруулаад явж байгаа. Өөр бусад олон зүйл дампуурсан. 
Гэхдээ нэг л зүйлийг сайн хийж байна. Амьдралын идэвхгүй, бусдаас тусламжыг гуйх биш шаарддаг, баялаг бүтээгч биш баялаг хуваан идэгч болохыг эрхэмлэгч хойч ирээдүйг маань мянга мянгаар нь үйлдвэрлэж байна. Тэд зарим нь өөрсдийгөө Монгол оюутан залуусын сайн дурын нэгдэл гэж нэрлээд Тэтгэлэгтэй Хариуцлагатай Оюутан гэдэг хөтөлбөр хүртэл гаргасан байна лээ. Тэгэхдээ л ирээдүй нь тодорхой шимэгч хорхой. Тэгэхдээ энэ тэдний буруу бишээ. Манай засгийн газар, төрийн удирдлагуудын маань буруу.
Манай аав, ээж хоёр 1980аад онд оюутан байжээ. Социалист нийгмийн ид цэцэглэлтийн үед шүү. Бараг л куммунизм уруу шилжих гэж байсан үе. Тэр үед тэгэхдээ оюутнууд автобусандаа мөнгөө төлдөг байсан. Хуушуур үнэгүй иддэг байгаагүй. Дээр нь намайг цэцэрлэгт явуулахдаа хоолны мөнгө гэж сар бүр төлдөг байсан. Болоод л байсан. Сургуулийн хүүхдүүдэд татвар төлөгчдийн мөнгөөр үдийн хоол өгдөггүй байж. Сураад л байсан. Одоо болохоо больчихож. Ингэж бусад нэгнийгээ дээрэмдэх боломж олгохгүй бол тэд нэгдээд талбай дээр жагсдаг болсон байна. Энэхүү бүхэл бүтэн үеийг манай засгийн газар бүтээж байна. Маш сайн бүтээж байна.
Ер нь яагаад оюутнууд унааныхаа мөнгийг надаар төлүүлэх ёстой юм бэ. Бас амралтаараа ээж аавдаа эрхлэхээр явахдаа бас надаар зардалаа гаргуулна. Төлбөр их байна гэж боловсролын бизнес эрхлэгчидийг дарамтална. Сайн пиво хямд байдаггүй гэдгийг маш сайн мэдэх хэрнээ, хямд үнээр сайн боловсрол яаж олж авна гэж бодсон юм бол. Саяхан ШУТИС-ын салбар сургуулиудын хэд хэдэн вэб сайт дээр шалдан бөгс нийтлэгджээ. Учир нь төлбөр их байгааг эсэргүйцэж сургуулийн сайтыг хакердсан гэх. Би ч хакердчихлаа, тэр ч хакердчихлаа гэж хийсэн хууль, ёс бус зүйлээрээ онгирч гайхуулж байгаа монголын инженерүүдийн ирээдүй ямраар төсөөлөгдөж байна. 
Засгийн газрын үйлдвэрлэлийн хүчин чадал туйлын өндөр, маш хурданаар үйлдвэрлэж байна даа дампуурсан ирээдүйг. Чанар ч гэж ярих юм байхгүй сайн.